Wat is stress?
Stress is een vorm van “spanning”, een reactie die we ervaren als we in contact komen met iets dat spanning of druk veroorzaakt. Bij stress is er sprake van een stressor (datgene wat stress veroorzaakt) en de stressrespons (de reactie op de stressor). Om optimaal te kunnen presteren hebben we een bepaalde mate van spanning nodig. Stress ontstaat wanneer de draaglast groter wordt dan de draagkracht. Op dat moment zijn de eisen die aan jou worden gesteld of die je aan jezelf stelt groter dan wat je aankunt of goed voelt. Door toedoen van jouw stress-triggers worden stresshormonen aangemaakt en deze brengen verschillende stressklachten met zich mee.
Gezonde stress is de spanning die je voelt voor een examen, huwelijk, optreden, presentatie, lastige werkklus, vakantie, sollicitatiegesprek of andere spannende gebeurtenis. Stress zorgt ervoor dat je extra alert kunt reageren, je goed kunt voorbereiden en geconcentreerd kunt werken. Als de moeilijke klus af is, produceert je lichaam endorfines en dopamine (gelukshormonen) om de balans weer te herstellen en keert terug naar een toestand van rust. Je bent hersteld van de stressreactie.
Je spreekt van ongezonde stress als de stress lang(er) duurt of aanhoudt en er meer tijd nodig is om te herstellen. Ditzelfde geldt voor een hevige stressreactie: hoe heviger de reactie, hoe meer tijd je nodig hebt voor herstel. Ook als er veel momenten van stress zijn, is er te weinig tijd om tussendoor te herstellen.
Vast staat dat vooral de negatieve stress een gevaar vormt voor de gezondheid, omdat zij het grootste effect heeft op het centrale en autonome zenuwstelsel. Stress laat chemische sporen na in je lijf en kan leiden tot ernstige ziekteverschijnselen, overspannenheid of burn-out.
Stress ervaren is heel persoonlijk en kan door van alles ontstaan. Misschien komt het doordat je keuzes hebt gemaakt die niet wezenlijk bij je passen. Door te lage- of hoge werkdruk. Doordat je (te) hoge eisen aan jezelf stelt. Stress kan door van alles komen. Stress wordt van individu tot individu zeer verschillend ervaren. Iedereen is anders. Wat geldt voor de een geldt niet voor de ander.
Wat gebeurt er in je lijf als je last hebt van stress?
Je lichaam reageert op stress in het autonoom zenuwstelsel. Het lichaam registreert de dreiging in de amygdala, het amandelvormige deel van de hersenen dat een rol speelt bij de verwerking van prikkels. Het sympathische deel van het lichaam reageert hierop. Het hart gaat sneller kloppen, de spijsvertering vertraagt en de bloeddruk gaat omhoog.
De bijnieren geven adrenaline en noradrenaline af, deze hormonen zetten de lichaamsfuncties in een hogere versnelling. Je lichaam maakt cortisol aan (stresshormoon) wat vrijkomt bij elke vorm van stress, zowel fysiek als mentaal/emotioneel. Cortisol heeft vele goede eigenschappen, het regelt het waak- en slaapritme en beïnvloedt de spijsvertering en je afweersysteem. In het geval van langdurige of chronische stress blijft het cortisolgehalte in het bloed hoog, hierdoor raakt het immuunsysteem uitgeput.
Verschijnselen kunnen o.a. leiden tot een burn-out of ernstige ziekteverschijnselen zoals diabetes, overgewicht, vermoeidheid, slapeloosheid, depressie, verminderde werking van het immuunsysteem, verminderd libido en hart- en vaatziekten.
Hoe weet ik of ik last heb van stress?
Stress heeft verschillende uitingsvormen. Fysieke klachten, mentale klachten, veranderingen in gedrag en veranderingen in emotie. Iedereen is anders en produceert andere signalen. Jouw stresssignalen vertellen je dat het tijd is om te stoppen met wat niet meer werkt voor je en te gaan doen wat wél voor je werkt. Totdat je luistert, blijft jouw lichaam meer klachten produceren.
Je kunt stress ervaren als een gevoel van constant ‘aan’ te staan zonder dat je de “uitknop” nog kunt vinden. Je merkt veranderingen op in je gemoedstoestand en gedrag. Je reageert misschien geprikkelder dan je zou willen. Hebt moeite om afstand te nemen van je werk. Je hebt minder energie dan je gewend bent. Moeite met ontspannen. Het is lastig om bepaalde zaken los te laten. Kunt geen afstand nemen van bepaalde zaken. Je hoofd draait misschien overuren. Hebt moeite om je te concentreren, of last van geheugenproblemen. Je piekert veel en maakt je zorgen. Je huilt veel of hebt last van angst- en/of paniekaanvallen. Een gejaagd gevoel. Kortom, hoe jou stress eruit ziet weet je misschien niet eens precies maar je steekt niet lekker in je vel.
Fysiek kun je stress ervaren door klachten als hoofdpijn, rugpijn, hartkloppingen, maag- en darmklachten en gespannen of pijnlijke schouders en nek. Een hoge(re) bloeddruk, verhoogd cholesterol, tandvleesproblemen of een verminderde weerstand kunnen ook wijzen op stress. Misschien heb je het vaak koud, voel je je rusteloos, vermoeid of uitgeput. Heb je last van slaapproblemen, hyperventilatie of een verminderd libido.
Let op; medische oorzaken voor stressymptomen zijn natuurlijk nooit uit te sluiten en zeker belangrijk om te onderzoeken.
Stress, hoe kom ik er van af?
Neem je rust, ontspan, ga naar buiten, eet goed, beweeg, probeer genoeg te slapen, doe leuke dingen, investeer tijd in de mensen om je heen, maak tijd voor hobby’s. Ik vertel je waarschijnlijk niets nieuws maar leef je hier ook naar? Zorg voor een goede basis zodat je (beter) bestand bent tegen stress.
Als je erin slaagt te herkennen wanneer en waardoor je last hebt van stress is het perfect mogelijk om er iets aan te doen. Bewustwording is het halve werk. Pak de oorzaak aan en niet de symptomen is het beste advies dat ik je kan geven. Wat is de feitelijke belasting en wat zijn zaken die je als zwaar beleeft?
Het Werk Stress traject, "snel van je stress af" is speciaal ontworpen om je hierbij te ondersteunen. Haal de druk van je schouders, de stress uit je hoofd en lijf en investeer in jezelf. Je zult je zoveel beter voelen.
Het leren omgaan of verminderen van stress heet stressmanagement. Je onderzoekt waar je stress vandaan komt, kijkt hoe je je leven kunt inrichten zodat je zo min mogelijk gevoelig bent voor stress en traint jezelf om anders naar dezelfde situatie te kijken.
Heb je hèt individuele online werkstress programma al gezien?
Lekker nuchter en praktisch leer je om te gaan met stress. In je eigen tempo en overal te volgen. Een soort van do-it-yourself-coaching.
